ပ်ဴေရွးၿမိဳ့ေဟာင္းမ်ား ျဖစ္ေသာ ဟန္လင္းၿမိဳ့ေဟာင္း၊ ဗိႆႏိုး ၿမိဳ့ေဟာင္းႏွင့္ သေရ ေခတၲရာ ၿမိဳ့ေဟာင္း တို႕အား ျမန္မာ ႏိုင္ငံ အတြက္ ပထမဆံုး အႀကိမ္ ကမၻာ့ ယဥ္ေက်းမႈ အေမြ အႏွစ္ စာရင္းဝင္ အျဖစ္ သတ္မွတ္ 

ျမန္မာႏိုင္ငံ ပ်ဴေရွးေဟာင္း သံုးၿမိဳ႕အား ကမၻာ့အေမြ အႏွစ္ စာရင္းဝင္ အျဖစ္ ယေန႔တြင္ ကာတာႏိုင္ငံ ဒုိဟာ ၿမိဳ႕၌ က်င္းပသည့္ (၃၈)ႀကိမ္ေျမာက္ ကမၻာ့အေမြအႏွစ္ ေကာ္မတီ အစည္းအေဝး 38 th Session of  the World Heritage Committee (Doha 2014) က အတည္ျပဳ သတ္မွတ္ လိုက္ေၾကာင္း သိရွိ ရသည္။

ဤကမၻာ့ အေမြအႏွစ္ အျဖစ္ သတ္မွတ္ ခံရမႈသည္ ျမန္မာႏုိင္ငံ အတြက္ ပထမဆံုး အႀကိမ္ ကမၻာ့အဆင့္ သတ္မွတ္ ခံရမႈျဖစ္ၿပီး ျမန္မာ့ ယဥ္ေက်းမႈ အဆင့္အတန္း ျမင့္မားစြာ တည္ရွိမႈကို ကမၻာက လက္ခံၿပီး ထိန္းသိမ္း ေစာင့္ေရွာက္မႈကို ကမၻာ့အဆင့္ သတ္မွတ္ခ်က္မ်ားႏွင့္ အညီ ဆက္လက္ ေဆာင္ရြက္သြား မည္ ျဖစ္ေၾကာင္း သိရွိရသည္။

ျမန္မာ ႏိုင္ငံအေနျဖင့္ ၁၉၉၄ ခုႏွစ္ ေအာက္တိုဘာ ၄ ရက္က ပ်ဴၿမိဳ႕ေဟာင္း သံုးၿမိဳ႕၊ ေျမာက္ဦး၊ ျပဒါးလင္းဂူ၊ အင္းေလးကန္၊  မင္းကြန္းေဒသ၊  မႏၲေလး၊ အင္းဝ၊ ဟံသာဝတီ စသည့္ ေရွးေဟာင္းေနရာ ေဒသ ရွစ္ခုအား အဆိုျပဳ အေမြအႏွစ္ အျဖစ္ တင္သြင္းခဲ့သည္။

အဆုိပါ အဆိုျပဳ အေမြအႏွစ္ ရွစ္ခုအနက္ ၿမိဳ႕ျပ ယဥ္ေက်းမႈ အေစာဆံုး ထြန္းကားခဲ့ျခင္း၊ ေထရဝါဒဗုဒၶ ဘာသာ အေစာဆံုး ထြန္းကားခဲ့ သည့္ ေရွးၿမိဳ႕ေဟာင္း အျဖစ္ ထင္ရွားစြာ ၾကြင္းက်န္ေနခဲ့ျခင္း၊ ပုဂံေခတ္ အား လက္ရာေျမာက္မႈ ယဥ္ေက်းမႈ အဆင့္ျမင့္မားမႈတို႔ ေပါက္ ဖြားလာေအာင္ မ်ဳိးေစ့ ခ်ေပးခဲ့ျခင္း တို႔၏ အေကာင္းဆံုး ျပယုဒ္ျဖစ္ေသာ ဟန္လင္း၊ ဗိႆႏိုး၊ သေရေခတၱရာ ပ်ဴၿမိဳ႕ေဟာင္း သံုးၿမိဳ႕အားSerial Nomination အျဖစ္ ကမၻာ့အေမြအႏွစ္ အျဖစ္ စာရင္းတင္သြင္းရန္ ၂ဝဝ၈ ခုႏွစ္မွ စတင္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့ၿပီး ၂ဝ၁၁ ခုႏွစ္ ဇူလုိင္လတြင္ UNESCO World Heritage Center ႏွင့္ဆက္သြယ္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့ေၾကာင္း သိရသည္။

ပ်ဴၿမိဳ႕ေဟာင္း သံုးၿမိဳ႕သည္ လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္ေပါင္း ၂ဝဝဝ ေက်ာ္က စတင္ဖံြ႕ၿဖိဳး ခဲ့သည့္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ အေစာဆံုး ၿမိဳ႕ျပမ်ား ျဖစ္ျခင္း၊လြန္စြာေရွးက်ၿပီး ႀကံ့ခိုင္မႈ အားနည္းေနျခင္း၊ ေျမေပၚ အေမြအႏွစ္ အေထာက္အထား ၾကြင္းက်န္မႈ နည္းပါးေနျခင္း၊ ျမန္မာမ်ားပင္လွ်င္ ပ်ဴေခတ္ အေမြအႏွစ္၏ အေရးပါမႈ တန္ဖိုးရွိမႈကို ဂဃနဏသိသူ နည္းပါးျခင္း တို႔ေၾကာင့္ အျမန္ဆံုး ကာကြယ္ ထိန္းသိမ္းရန္ လုိအပ္ေနၿပီ ျဖစ္သည့္ ေရွးေဟာင္းၿမိဳ႕မ်ား ျဖစ္ျခင္းတို႔ေၾကာင့္ ဦးစားေပး၍ ကမၻာ့အေမြအႏွစ္ တင္သြင္းရန္ ေရြးခ်ယ္ခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။

ကမၻာ့ အေမြအႏွစ္ စာရင္းဝင္ သတ္မွတ္သင့္မသင့္ကုိ လာေရာက္ စစ္ေဆးေသာ ICOMOS အဖြဲ႕သည္ သက္ဆုိင္ရာ ႏုိင္ငံက တင္သြင္းထားသည့္ စာရြက္စာတမ္းမ်ားႏွင့္ ကြင္းဆင္းစစ္ေဆးမႈအေပၚ အေျခခံ စိစစ္ၿပီး (၁) nscribes (ကမၻာ့ အေမြအႏွစ္ အျဖစ္ သတ္မွတ္ သင့္ေၾကာင္း)၊ (၂) Referrel (သတ္မွတ္ စံႏႈန္းမ်ားႏွင့္ ကုိက္ညီေအာင္ ေဆာင္ရြက္ရမည္မ်ား ရွိ၍ တစ္ႏွစ္အတြင္း ၿပီးစီးေအာင္ ေဆာင္ရြက္ ပါက ေရွ႕ တစ္ႏွစ္ တြင္ သတ္မွတ္သင့္ေၾကာင္း)၊ (၃) Defers (သတ္မွတ္စံႏႈန္းမ်ားႏွင့္ မကုိက္ညီေသး ၍ ႏွစ္ႏွစ္ အတြင္း ျပည့္စုံေအာင္ ေဆာင္ရြက္ၿပီး ျပန္တင္ျပ ရန္ျဖစ္ေၾကာင္း)ႏွင့္ (၄) Not to Inscribes (မသတ္ မွတ္သင့္ေၾကာင္း) စသည္ျဖင့္သုံးသပ္ခ်က္ ေလးမ်ဳိးကုိ က်ဳိးေၾကာင္း ေဖာ္ျပ၍ ကမၻာ့ အေမြအႏွစ္ ဗဟုိအဖြဲ႕သုိ႔ တင္ျပရေၾကာင္းသိရသည္။

ျမန္မာႏုိင္ငံ၏ ပ်ဴၿမိဳ႕ေဟာင္း သုံးၿမိဳ႕ကုိ တတိယအဆင့္ Defers ဟု သတ္မွတ္ခဲ့ၿပီး လုိအပ္ခ်က္မ်ား ျပည့္ စုံေအာင္ ေဆာင္ရြက္ၿပီးေနာက္ ႏွစ္ႏွစ္ၾကာမွသာ ကမၻာ့အေမြအႏွစ္ စာရင္းဝင္ အျဖစ္ သတ္မွတ္မည္ဟု ၎တုိ႔က စိစစ္ တင္ျပခဲ့သည္။

သို႔ျဖစ္၍ ကမၻာ့အေမြအႏွစ္ ေကာ္မတီသို႔ တင္ျပခဲ့ေသာ Nominational Dossier အားICOMOS စိစစ္ခဲ့ရာ အခ်ဳိ႕အားနည္းခ်က္၊ ယူဆမႈ မွားယြင္းမႈမ်ားေၾကာင့္ Defers ဟု သတ္မွတ္ခဲ့ျခင္း ျဖစ္သျဖင့္ ျမန္မာႏုိင္ငံက ကမၻာ့အေမြအႏွစ္ အဖြဲ႕သို႔ Pyu Com အေနျဖင့္ ျပန္လည္ရွင္းလင္း တင္ျပခဲ့ျခင္း၊ ကမၻာ့ အေမြ အႏွစ္ ေကာ္မတီဝင္ ၂၁ ႏုိင္ငံႏွင့္လည္း အျပန္အလွန္ ေဆြးေႏြး ညိႇႏႈိင္းခဲ့ျခင္း တို႔ေၾကာင့္ ယခု အစည္း အေဝးတြင္ UNESCO ၏ အားေပးမႈႏွင့္ ကမၻာ့အေမြအႏွစ္ ေကာ္မတီဝင္ ၂၁ ႏုိင္ငံ၏ ေထာက္ခံမႈ မ်ားေၾကာင့္ ကမၻာ့အေမြ အႏွစ္စာရင္းဝင္ အျဖစ္ သတ္မွတ္ အတည္ျပဳႏုိင္ခဲ့ျခင္း ျဖစ္ေၾကာင္း သိရသည္။

UNESCO ၏ ယေန႔ ထုတ္ျပန္ခ်က္တြင္ ''ဟန္လင္း၊ ဗိႆႏုိးႏွင့္ သေရေခတၱရာတုိ႔သည္ လြန္ခဲ့ေသာႏွစ္ ၂ဝဝဝ ေက်ာ္မွ စတင္၍ အေရွ႕ေတာင္အာရွ ေဒသအတြင္း ဗုဒၶဘာသာ ပ်ံ႕ႏွံ႔ခဲ့သည္ကုိ သက္ေသျပလ်က္ ရွိေၾကာင္း၊ ထို႔ျပင္ ယင္းၿမိဳ႕ေဟာင္းမ်ားသည္ စီးပြားေရး၊ လူမႈေရး၊ ႏိုင္ငံေရး၊ ယဥ္ေက်းမႈ ဆုိင္ရာ ျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲမႈမ်ားေၾကာင့္ ေဒသတြင္း သက္တမ္း ရွည္ေသာ အဆင့္ျမင့္ ယဥ္ေက်းမႈ ၿမိဳ႕ေတာ္ မ်ား ျဖစ္ခဲ့ေၾကာင္း၊ အဆုိပါေခတ္မ်ား အတြင္း ဆန္းသစ္ေသာ နည္းပညာမ်ား ျဖစ္သည့္ အရင္းအျမစ္ စီမံခန္႔ခဲြမႈ၊ အရည္ဖိအားသံုး အတတ္ပညာ၊ စုိက္ပ်ဳိးေရးပညာ၊ အုတ္ဖုတ္ပညာႏွင့္ ပန္းပဲဆုိင္ရာ အတတ္ ပညာတို႔ျဖင့္ တီထြင္ ဆန္းသစ္မႈမ်ား ျပဳလုပ္ႏိုင္ခဲ့ေၾကာင္း၊ ေကာင္းမြန္ေသာ ၿမိဳ႕ျပစီမံကိန္းႏွင့္ အေဆာက္ အဦး ေဆာက္လုပ္ျခင္း တို႔သည္ အေရွ႕ေတာင္အာရွ ေဒသအတြင္း စံျပအျဖစ္ ရပ္တည္ႏုိင္ ခဲ့ေၾကာင္း၊ ျမန္မာႏိုင္ငံ ယဥ္ေက်းမႈ ဝန္ႀကီးဌာနသည္ အီတလီ ေငြေၾကး ေထာက္ပံ့ေသာ စီမံကိန္းတစ္ခုမွ တစ္ဆင့္ ယူနက္စကို၏ ေထာက္ပံ့ကူညီမႈ ရယူၿပီး ယခုကဲ့ သို႔ ေရွးေဟာင္း အေမြအႏွစ္ စာရင္း ဝင္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ခဲ့ျခင္း ျဖစ္ေၾကာင္း၊ ယင္းေကာ္မတီသည္ ေတာင္ကိုရီးယား၊ တ႐ုတ္၊ အိႏၵိယတို႔မွ ေရွးေဟာင္း အေမြအႏွစ္မ်ား အျပင္ ပိုးလမ္းမႀကီး၏ အစိတ္အပိုင္း တစ္ခုကိုပါ ေရွးေဟာင္း အေမြအႏွစ္ စာရင္းသို႔ ထည့္သြင္း ႏိုင္ခဲ့ၾကေၾကာင္းျဖင့္ေဖာ္ျပထားသည္။